Notas Sobre o Materialismo das Formas Socioeconômicas de Karl Marx
DOI:
https://doi.org/10.5433/2176-6665.2022v27n3e45633Palavras-chave:
Karl Marx (1818-1883), O Capital, Forma, DialéticaResumo
Busco realizar uma síntese e precisão de uma interpretação da crítica da economia política de Karl Marx que privilegia a forma como elemento teórico-crítico fundamental. A partir do tratamento de noções-chave como “relação social de produção”, “categoria econômica”, “imanência” e “reconstrução”, discuto o papel fundante das formas socioeconômicas mercadoria e dinheiro e do conceito de capital, bem como seu estatuto teórico-crítico. Com isso, tento pôr em questão a instrumentalização de O Capital como repositório de categorias descritivas em favor de sua condição crítica.
Downloads
Referências
ARNDT, Andreas. Hegels Wesenslogik und ihre Rezeption und Deutung durch Karl Marx. In: ARNDT, Andreas; KRUCK, Günter (org.) Hegels “Lehre vom Wesen”. Berlin: Walter de Gruyter, 2016. p. 181-194. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110474565-012
BLUHM, Harald; RÜDIGER, Axel. Exzerpieren als Basis. Marxens Produktionsweise – ein Essay. Soziopolis, Hamburg, 2018. Disponível em: https://www.soziopolis.de/exzerpieren-als-basis.html. Acesso em: 10 out. 2021.
ENGELS, Friedrich; MARX, Karl. Zur Kritik der Politischen Ökonomie. [1859]. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Werke 13. Berlin: Dietz, 1961, p. 468-477.
FINESCHI, Roberto. Attualità e praticabilità di una teoria dialettica del ‘capitale’ (ovvero: Marx è un ferro vecchio?). In: BURGIO, Alberto (ed.). Dialettica: tradizioni, problemi, sviluppi. Quodlibet: Macerata, 2007. p. 175-193.
FINESCHI, Roberto. Un nuovo Marx: filologia e interpretazione dopo la nuova edizione storico-critica (MEGA²). Roma: Carocci editore, 2008.
FULDA, Hans Friedrich. Tese para a dialética como método de exposição (no “Capital” de Marx). Tradução de Hernandez Vivan Eichenberger e Marcos Sirineu Kondageski. Crítica Marxista, São Paulo, n. 45, p. 109-116, 2017.
HEGEL, Georg W. F. Grundlinien der Philosophie des Rechts oder Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse. Auflage. Werke 7. 2. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 1989a.
HEGEL, Georg W. F. Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse: 1830. Teil I. Die Wissenschaft der Logik: mit den mündlichen Zusätzen. Werke 8. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 1989b. DOI: https://doi.org/10.28937/978-3-7873-3401-8
HEGEL, Georg W. F. Wissenschaft der Logik. Erster Teil: Die objektive Logik. Zweites Buch: Die Lehre vom Wesen. [1813]. Auflage. Zweiter Teil: Die subjektive Logik oder die Lehre vom Begriff. [1816]. Werke 6. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 2003. DOI: https://doi.org/10.28937/978-3-7873-2781-2
HEGEL, Georg W. F. Enciclopédia das ciências filosóficas em compêndio: 1830. Tradução de Paulo Meneses, com a colaboração de José Machado. São Paulo: Loyola, 1995. v.1: A ciência da lógica.
HEGEL, Georg W. F. Ciência da lógica. Tradução de Christian G. Iber, Marloren L. Miranda e Federico Orsini. Petrópolis, Bragança Paulista: Vozes: Editora Universitária São Francisco, 2017. v. 2: A doutrina da essência [1813].
HEINRICH, Michael. Capital in general and the structure of Marx’s “Capital”: new insights from Marx’s “Economic Manuscripts of 1861-63”. Capital & Class, London, n. 38, p. 63-79, 1989. DOI: https://doi.org/10.1177/030981688903800105
HEINRICH, Michael. Die Wissenschaft vom Wert. Die Marxsche Kritik der politischen Ökonomie zwischen wissenschaftlicher Revolution und klassischer Tradition [1999]. Münster: Westfälisches Dampfboot, 2014.
HEINRICH, Michael; LIMA, Rômulo. Objetividade valor e forma valor. Apontamentos de Marx para a segunda edição de O Capital. Revista de Economia Política, São Paulo, v. 38, n. 1, p. 201-2014, jan./mar. 2018. DOI: https://doi.org/10.1590/0101-31572018v38n01a12
HOLLOWAY, John. Ler O capital: a primeira frase ou o capital começa com a riqueza, não com a mercadoria. Tradução de Murillo van der Laan e Sávio Cavalcante. In: DEL ROIO, Marcos (org.). Marx e a dialética da sociedade civil. Marília: Oficina Universitária; São Paulo: Cultura Acadêmica, 2014. p. 235-258.
JAHN, Wolfgang; NIETZOLD, Roland. Probleme der Entwicklung der Marxschen politischen Ökonomie im Zeitraum von 1850 bis 1863.Marx-Engels Jahrbuch, [s.l.], Bd. 1, p. 145-174, 1978.
KRÄTKE, Michael. Marx als Wirtschaftsjournalist. In: HECKER, Rolf; SPERL, Richard; VOLLGRAF, Carl-Erich. Beiträge zur Marx-Engels Forschung. Neue Folge: Marx Forschung, 2005. p. 29-100.
LOHMANN, Georg. Indifferenz und Gesellschaft: eine kritische Auseinandersetzung mit Marx. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1991.
MARX, Karl. Brief an die Redaktion der ‘Otetschestwennyje Sapiski’. [1877]. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Werke 19. Berlin: Dietz, 1987a. p. 107-112.
MARX, Karl. Brief an Engels in Manchester, 24/08/1867. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Werke 31. Berlin: Dietz, 1965. p. 326-327.
MARX, Karl. Das Kapital. Kritik der politischen Ökonomie. Erster Band. Hamburg 1867. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Gesamtausgabe II/5. Berlin: Dietz, 1983.
MARX, Karl. Das Kapital: Kritik der politischen Ökonomie. Erster Band. Buch I: Der Produktionsprozeß des Kapitals. Nach der vierten, von Friedrich Engels durchgesehenen und herausgegebenen Auflage, Hamburg 1890. Marx-Engels Werke 23. Berlin: Dietz, 1962.
MARX, Karl. Misère de la Philosophie. Réponse a la ‘Philosophie de la Misère’ de M. Proudhon. [1847]. Avec um préface de Friedrich Engels. Paris: V. Giard & E. Brière, 1896.
MARX, Karl. Ökonomische Manuskripte 1857/58. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Gesamtausgabe II/1.1. Berlin: Dietz, 1976.
MARX, Karl. Ökonomische Manuskripte 1863-1867. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Gesamtausgabe II/4.1. Berlin: Dietz, 1988.
MARX, Karl. Ökonomische Manuskripte und Schriften 1858-1861. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Gesamtausgabe II/2. Berlin: Dietz, 1980.
MARX, Karl. Ökonomisch-philosophische Manuskripte (Erste Wiedergabe). [1844]. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Gesamtausgabe I/2. Berlin: Dietz, 1982a. p. 187-322.
MARX, Karl. Randglossen zu Adolph Wagners ‘Lehrbuch der politischen Ökonomie’. [1879-1880]. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Werke 19. Berlin: Dietz, 1987b. p. 355-383.
MARX, Karl. Theorien über den Mehrwert (Vierten Band des “Kapitals”). Dritter Teil. [1862-1863]. Marx-Engels Werke 26.3. Berlin: Dietz, 1968.
MARX, Karl. Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie. [1843]. In: MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. Marx-Engels Gesamtausgabe I/2. Berlin: Dietz, 1982b. p. 4-137.
MÜLLER, Marcos Lutz. Exposição e método dialético em “O Capital”. Boletim SEAF, Belo Horizonte, n. 2, p. 17-41, 1982.
MÜLLER, Marcos Lutz. A contradição dialética e a sua resolução no fundamento. In: HELFER, Inácio (org.). Lógica e metafísica em Hegel. São Leopoldo: Editora Unisinos, 2019. p. 122-149.
MURRAY, Patrick. Marx’s “truly social” labour theory of value: Part I, Abstract labour in marxian value theory. Historical Materialism, Leiden, n. 6, p. 27-66, 2000. DOI: https://doi.org/10.1163/156920600100414551
NOLASCO, Fábio Mascarenhas. A suspensão qualitativa da quantidade: a crítica de Hegel ao paradigma matemático da ciência moderna. Campinas, 2015. 476 f. Tese (doutorado) – Universidade Estadual de Campinas, Instituto de Filosofia e Ciências Humanas, 2015. Disponível em: http://repositorio.unicamp.br/Busca/Download?codigoArquivo=495600. Acesso em: 23 set. 2022.
PINHEIRO, Hyury. O positivo do capital: o materialismo das formas socioeconômicas na crítica da economia política de Karl Marx. Campinas. 2020. 263 f. Tese (doutorado) – Universidade Estadual de Campinas, Instituto de Filosofia e Ciências Humanas, 2020.
THEUNISSEN, Michael. Krise der Macht. Thesen zur Theorie des dialektischen Widerspruchs. In: THEUNISSEN, Michael. Hegel-Jahrbuch. Köln: Pahl-Rugenstein, 1975. p. 318-329.
Publicado
Como Citar
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2022 Hyury Pinheiro
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by/4.0/88x31.png)
Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Os direitos autorais relativos aos artigos publicados em Mediações são do(a)s autore(a)s; solicita-se aos(às) autore(a)s, em caso de republicação parcial ou total da primeira publicação, a indicação da publicação original no periódico.
Mediações utiliza a licença Creative Commons Attribution 4.0 International, que prevê Acesso Aberto, facultando a qualquer usuário(a) a leitura, o download, a cópia e a disseminação de seu conteúdo, desde que adequadamente referenciado.
As opiniões emitidas pelo(a)s autore(a)s dos artigos são de sua exclusiva responsabilidade.
Dados de financiamento
-
Coordenação de Aperfeiçoamento de Pessoal de Nível Superior
Números do Financiamento 8882.329296/2019-01