De indicibus librorum y el arte de indicialización en Conrad Gesner: contexto y princípios (parte i)

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.5433/1981-8920.2018v23n2p14

Palabras clave:

De indicibus librorum [f. 19v (d) - 21r (d3)], Indicializacion, Índice - Historia y Teoría, Indización - Historia y Teoría, Pandectae (1548, 1549), Organización del conocimiento - Siglo XVI

Resumen

Introducción: Se trata de la primeira parte del estúdio sobre De indicibus librorum - sección integrante de las Pandectae (1548) de Conrad Gesner (1516-1565) - que trata de la constitución, función y uso de índices. Objetivo: Identificar el contexto y principios que guían De indicibus librorum. Metodología: Bajo enfoque histórico-bibliográfico, el estudio tiene como recorrido: 1) breve contextualización histórico-informacional y documental de De indicibus librorum; 2) mapeamiento, lectura y traducción integral del texto latino (para la Parte I del estudio, específicamente la traducción del folio 19v (d) al folio 21r (d3)); 3) discusión y combinación de la fuente latina con la revisión de literatura sobre el tema, sobre todo a partir de Wellisch (1981), Cochetti (1984a, 1984b) y Serrai (1990). Resultados: A partir del recorte establecido, el texto gesneriano presenta las motivaciones, procedimientos y técnicas para la composición de índices de libros y expone estrategias para la elaboración de índices en poco tiempo y en el mejor orden. Gesner rememora índices de filósofos, teólogos, gramáticos, filólogos y escritores. También menciona índices de tipógrafos y libreros. Conclusiones: Conrad Gesner, al presentar un paisaje técnico y cultural sobre la constitución, función y uso de los índices, tece críticas fundamentales en relación a la indicialización, a ejemplo de la construcción de índices sin la lectura previa del texto, lo que hoy representaría una perspectiva opuesta de aquella postulada por la lectura documental para fines de indexación. Al mismo tiempo, Gesner destaca la importancia de los índices semánticos, cuestión también relevante al campo de la indexación contemporánea. En este sentido, Gesner efectivamente fue un "indizador" a su tiempo. Su posición, ya sea como editor de obras y / o como lector, es decir, tanto de aquel que construye como de aquel que utiliza los índices, le permitió formular una visión multidimensional acerca del proceso de indicialización y, subliminal, de los procesos de mediación de la información y organización del conocimiento en el siglo XVI.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Biografía del autor/a

Andre Vieira de Freitas Araujo, Universidade Federal do Paraná- UFPR

Doctor en Ciencias de la Información por la Universidade de São Paulo - USP. Profesor de la Universidade Federal do Paraná - UFPR.

Citas

ARAUJO, Andre Vieira de Freitas. Sobre a eminência e o eco da Bibliografia: nos rastros do método bibliográfico gesneriano e dos fundamentos do campo. 2018. 168 f. Tese (Doutorado em Ciência da Informação) - Universidade de São Paulo, Escola de Comunicações e Artes, São Paulo, 2018.

ARAUJO, Andre Vieira de Freitas; CRIPPA, Giulia. Confusa e irritante multidão de livros: relações entre o contexto histórico-informacional da Europa Moderna e a estrutura documentária de Bibliotheca Universalis, de Conrad Gesner. InCID: Revista de Ciência da Informação e Documentação, v. 7, p. 224-241, 2016. Disponível em: http://www.revistas.usp.br/incid/article/view/118774. Acesso em: 20 fev. 2018.

ARAUJO, Andre Vieira de Freitas; CRIPPA, Giulia; SABBA, Fiammentta. Semantic order in the 16th century: an introductory discussion of Conrad Gesner's Pandectae. In: GUIMARAES, J. A. C. G.; MILANI, S. O.; DODEBEI, V. (ed.). Knowledge organization for a sustainable world: challenges and perspectives for cultural, scientific, and technological sharing in a connected society. Würzburg: Ergon Verlag, 2016. p. 27-29. Proceedings of the Fourteenth International ISKO Conference, set. 2016, Rio de Janeiro.

BLAIR, Ann. Too much to know: managing scholarly Information before the modern age. Nem Heaven & London: Yale University Press, 2010.

BURKE, Peter. Problemas causados por Gutenberg: a explosão da informação nos primórdios da Europa moderna. Estudos Avançados, v. 16, n. 44, p. 173-185, jan./abr. 2002.

COCHETTI, Maria. Teoria e instruzione degli indici secondo Conrad Gessner. Il Bibliotecario: Rivista di Biblioteconomia, Bibliografia e Scienze dell'Informazione, v. 1, p. 25-32, set. 1984a.

COCHETTI, Maria. Teoria e instruzione degli indici secondo Conrad Gessner (Seguito). Il Bibliotecario: Rivista di Biblioteconomia, Bibliografia e Scienze dell'Informazione, v. 2, p. 73-77, dic. 1984b.

CONSIDINE, John. Cutting and pasting slips: early modern compilation and information management. Journal of Medieval and Early Modern Studies, v. 45, n. 3, p. 487-504, set. 2015.

FARIA, Maria Isabel; PERICÃO, Maria da Graça. Dicionário do livro: da escrita ao livro eletrônico. São Paulo: EDUSP, 2008.

GESNER, Conrad. Bibliotheca universalis, sive, Catalogus omnium scriptorum locupletissimus in tribus linguis Latina, Graeca & Hebraica: extantium & non extantium, veterum & recentiorum in hunc usque diem, doctorum & indoctorum, publicatorum & in bibliothecis latentium: opus novum & non Bibliothecis tantum publicis privatisue instituendis necessarium, sed studiosis omnibus cuiuscunque artis aut scientiae ad studia melius formanda utilissimum. Tiguri: apud Christophorum Froschouerum, sep., 1545. Zentralbibliothek Zürich, DrM 3. Public Domain Mark. Disponível em: http://www.e-rara.ch/doi/10.3931/e-rara-16206. Acesso em: 05 maio 2018.

GESNER, Conrad. De indicibus librorum. In: GESNER, Conrad. Titulus XIII De varijs. In: GESNER, Conrad. Liber I De Grammatica. In: GESNER, Conrad. Pandectarum sive partitionum universalium Conradi Gesneri Tigurini, medici & philosophiae professoris, libri XXI: ad lectores. Secundus hic Bibliothecae nostrae tomus est, totius philosophiae & omnium bonarum artium atque studiorum locos communes & ordines universales simul & particulares complectens [...]. Tiguri: excudebat Christophorus Froschouerus, 1548a. f. [19v (d)] - f. [22v (d4)]. Zentralbibliothek Zürich, 5.13, 2. Public Domain Mark. Disponível em: https://www.erara.ch/zuz/content/pageview/625009. Acesso em: 05 maio 2018.

GESNER, Conrad. Pandectarum sive partitionum universalium Conradi Gesneri Tigurini, medici & philosophiae professoris, libri XXI: ad lectores. Secundus hic Bibliothecae nostrae tomus est, totius philosophiae & omnium bonarum artium atque studiorum locos communes & ordines universales simul & particulares complectens [...]. Tiguri: excudebat Christophorus Froschouerus, 1548b. Zentralbibliothek Zürich, 5.13, 2. Public Domain Mark. Disponível em: http://www.e-rara.ch/doi/10.3931/e-rara-1936. Acesso em: 05 maio 2018.

GESNER, Conrad. Partitiones theologicae: pandectarum universalium Conradi Gesneri liber ultimus : Ad lectorem. Pandectis nostris sive secundo Bibliothecae tomo, cuius libri XIX nuper editi sunt, [...]. Tiguri: Christophorus Froschouerus excudit, 1549. Zentralbibliothek Zürich, 5.13, 3. Public Domain Mark. Disponível em: http://www.e-rara.ch/zuz/content/titleinfo/625727. Acesso em: 05 maio 2018.

SERRAI, Alfredo. Conrad Gesner. Roma: Bulzoni Editore, 1990.

SERRAI, Alfredo. I loci communes. In: SERRAI, Alfredo. La biblioteca tra informazione e cultura. Pistoia: Settegiorni, 2016. p. 26-53.

SERRAI, Alfredo. Natura elementi e origine della bibliografia in quanto mappa del sapere e dele lettere. Roma: Bulzoni Editore, 2010.

SERRAI, Alfredo. I Pandectae di Conrad Gesner. Bibliotheca, 1, p. 11-37, 2007.

WELLISCH, Hans. How to make an index - 16th century style: Conrad Gesner on index and catalogs. International Classification, Frankfurt, v. 8, n. 1, p. 10-15, 1981.

Publicado

2018-09-06

Cómo citar

Araujo, A. V. de F. (2018). De indicibus librorum y el arte de indicialización en Conrad Gesner: contexto y princípios (parte i). Informação & Informação, 23(2), 14–37. https://doi.org/10.5433/1981-8920.2018v23n2p14

Número

Sección

Dossiê Temático